De geschiedenis van korenmolen 'De Graanhalm'.

Geschiedenis

Molen 'de Graanhalm' heeft meerdere voorgangers gehad. De oudste afbeelding waarop in Gapinge een molen te zien is, dateert uit 1696 in De Nieuwe Cronyk van Zeeland van Matthias Smallegange.
Maar we weten dat in 1472 op ongeveer dezelfde plaats al een molen stond. En nog steeds bepaalt de molen het dorpsgezicht van Gapinge. Deze molenbiotoop lijkt in al die jaren nauwelijks te zijn veranderd!

De huidige bouwkundige staat van de huidige molen verlangt dringend een grondige restauratie.
Deze restauratie zal gebeuren met respect voor het bijzondere gegeven dat de molen een monument is waar de tijd sinds 1962 lijkt stil te staan.

Bouwhistorie

In 1864 is in Gapinge de eerste molen gebouwd met de naam 'De Graanhalm'. Hiervoor werd gebruikgemaakt van materialen uit een in Zuid-Holland gesloopte wipwatermolen. Lang heeft deze er niet gestaan. Nauwelijks een jaar later ging deze molen alweer verloren. Als oorzaak worden zowel brand als storm genoemd.



De afgebrande of omvergeblazen wipkorenmolen werd vervangen door loodwitmolen 'De Rob' uit Koog aan de Zaan. De gebroeders Gras, Zaanse molenmakers, brachten 'De Rob' naar Gapinge en richtten deze in als korenmolen. Helaas brandde op maandag 24 augustus 1896, 's ochtends om half acht, ook deze molen af. De eigenaar J.K. Verhulst liet in hetzelfde jaar een stenen stellingmolen optrekken bestaande uit 120.000 stenen. De zoon van de eigenaar maalde van 1903 tot 1931 en vervolgens werd de molen verkocht aan de heer Van der Sluijs. Deze voorzag de binnenroede van de molen in 1936 van het systeem Bilau. In 1943 ging de molen over naar L.J. van der Sluijs.



'De Graanhalm' werd in 1960 verkocht aan de heer W. Bakker, die twee jaar later stopte met bedrijfsmatig malen. In 1965 werd het Bilau-systeem vervangen door oud Hollands hekwerk. Dit heeft echter niet lang optimaal gefunctioneerd, omdat de molen in hetzelfde jaar buiten bedrijf gesteld werd en nadien slechts af en toe draaide. De familie Reijnierse- van der Sluijs kocht in maart 1983 de molen en heeft tot 1998 de molen draaiende gehouden. Toen was de staat van onderhoud duidelijk minder goed en was draaien niet meer verantwoord. Bij de zware storm van 27 oktober 2002 waaide vrijwel al het hekwerk van één van de enden eraf.





































Korenmolen 'De Graanhalm' voorzien van het Bilau systeem op de binneroede.

Opbouw van de molen.

De molen heeft een vlucht van 24,04 meter.
De hoogte van de stelling is 4,25 meter.
De molen heeft vijf zolders (van boven naar beneden).

De hoogste zolder wordt ook wel de 'kapzolder' of de 'smeerzolder' genoemd. Daaronder bevindt zich de 'luizolder' met het 'luiwerk'; waarmee men de zakken graan en meel kon ophijsen (luien) of laten zakken. De derde zolder is de 'steenzolder' met de maalstenen. Op de vloer ligt de 'ligger' en daarboven gaat de 'loper' rond die het graan fijn wrijft op de 'ligger'. Hier staat ook de 'steenkraan', die gebruikt wordt om de stenen te lichten als ze moeten worden gescherpt (gebild). Dan volgt de 'maalzolder'. Hier worden de zakken gevuld en gewogen. De kwaliteit van het meel dat uit de 'meelgoten' aan de zoldering omlaag komt, wordt gecontroleerd. Vanuit deze zolder kan men op de 'stelling' komen die rond de molen gebouwd is. Op de stelling kan men de molen 'kruien'. De eerste zolder is de 'graanzolder'. Hier worden de zakken 'maalgoed' opgeslagen. De begane grond wordt de 'invaart' genoemd. De wagen die het maalgoed ophaalde, kon hier naar binnen rijden. Met het luiwerk werd het maalgoed van de maalzolder op de wagen geladen.


Het binnenwerk is grotendeels nog origineel en in redelijke staat. De molen verdient een zeer zorgvuldige restauratie met respect voor dit origineel interieur met de sfeer van de jaren zestig!

Het molenerf wordt eveneens in authentieke staat hersteld. Bij dit erf hoort nog een monument: een duiventil annex kippenhok. Deze dateert uit ongeveer dezelfde tijd als 'De Graanhalm'. Van een dergelijke duiventil annex kippenhok is in Nederland geen gelijkwaardig object bekend. Duiventillen waren doorgaans van hout hetgeen tot een andere architectuur leidde. Dit "ieniemienie" monument is opgetrokken uit baksteen! De indeling is opmerkelijk in twee verdiepingen, waarbij het onderste gedeelte het kippenhok was.